Rywalizacja pomiędzy OUN - Bandery, a OUN - Melnyka

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Kryzys nad BANDERĄ

 

1. Podział w ZW OUN i konflikt między dwiema frakcjami wywołały gwałtowną kampanię prasową, która jest prowadzona w odpowiednich czasopismach.

2. Po utracie kontroli nad „Ukrainskijm Samostijnikiem”, BANDERA rozpoczął wydawanie nowego, cotygodniowego dziennika w MONACHIUM pod tytułem „Sliakh Peremohy” (Droga do zwycięstwa). Dotychczas pojawiły się trzy numery, a każdy z nich zawierał ataki na Komitet Trzech (obecnie tak naprawdę Komitet Dwóch - REBET i MATLA) oraz na nowe kierownictwo ZWO/UN. Podkreślono znaczenie deklaracji Rady OUN w Wielkiej Brytanii i Niemczech, które rzekomo obiecały swoją lojalność wobec BANDERY. Podkreślono także super manifestację ABN (Anti-bolszewicki Blok Narodów) z okazji jego 10 rocznicy powstania, która odbędzie się w MONACHIUM 27 marca. ABN, będąc dziełem STEĆKI, prawie na pewno okaże się zdecydowanie popierać BANDERĘ. 

3. Ale główny atak został przeprowadzony poprzez pro-BANDEROWSKIE czasopismo opublikowane w Paryżu, „Ukrainets” (L'Ukrainien) z 14 marca – na jego pierwszej stronie został odtworzony dokument, który podobno był zawarty w poczcie z ojczyzny przyniesionej przez ostatniego żołnierza (lub szpiega). Dokument ten ma na celu zarysowanie politycznego punktu widzenia rządu USA w kwestii niepodległości Ukrainy. Według artykułu, dokument został tak naprawdę przemycony na Ukrainę jakiś czas temu przez ZP/UHVR w celu przekonania Ukrainy, że ZP / UHVR posiadali wsparcie amerykańskich środowisk oficjalnych. Artykuł bez ogródek oskarża ZP / UHVR o bycie na usługach amerykańskich sił specjalnych.

4. „Ukrainskij Samostijnik” w wydaniach z 7 i 14 marca odpowiada na ataki BANDERY przez publikację tekstu wiadomości otrzymanych z ojczyzny w lipcu /sierpniu 1953 r. za pośrednictwem kanałów komunikacji ZP / UHVR. Wiadomości te wskazują na ŁEBEDIA, jako na reprezentanta nacjonalistów ukraińskich za granicą, polecając mu założenie Komitetu Trzech w celu reorganizacji i kontroli spraw ZCH/OUN i oskarżając BANDERĘ o wywoływanie i podżeganie walk w ojczyźnie. Redaktor komentuje, że publikacja tych wiadomości została podjęta dopiero po wielu latach oraz że została narzucona dziennikowi przez niedokładne oraz zniesławiające wypowiedzi na temat zreorganizowanego OUN przez BANDERĘ i jej frakcję.

5. „Ukrainskij Samostijnik” w wydaniu z 14 marca publikuje decyzję Komitetu Trzech o reorganizacji przywództwa ZCH/OUN i podaje następujący skład nowej Rady Politycznej ZCh/OUN (Politichna Rada):

 

Przewodniczący : Dr; Bohdan KORDIUK

Członkowie : pułkownik Ivan—BUTKOVSKIJ

Dr Ivan  HRYNIOCH

Roman ILNITSKIJ

Anatol KAMINSKIJ

Irina KOZAK

Zenon MARTZIUK

Bohdan P IDHAJNYJ

Daria  REBET

Modest RIPECKIJ

Wołodymyr STAKHIW

Stanowisko polityczne amerykańskiego rządu.

 

1. Rząd Stanów Zjednoczonych opowiada się za tą zasadą samostanowienia i swobodnego wyrażania woli większość narodu ukraińskiego. Rząd Stanów Zjednoczonych uznaje wszystkich ukraińskich bojowników, za wyzwolicieli spod panowania bolszewizmu, jako swoich naturalnych sojuszników. Zasadniczo Stany Zjednoczone są przeciw wszelkim formom imperializmu, choć w tej chwili jest gotowy wspierać wszystkie narody, których: słabość doprowadziłaby do ich zniewolenia przez Bolszewizm.

 

2. Rząd USA gorąco popiera między innymi: inne, następujące ideologiczne założenia ukraińskiego wyzwoleńczego  ruchu rewolucyjnego:

 

(a) jego demokratyczną podstawę; (???)

 

(b) jego progresywny program społeczny;

 

(c) uznanie praw wszystkich narodów zamieszkałych na Ukrainie lub w jej obrębie;

 

(d) jego stosunek do Armii Czerwonej (radzieckiej);

 

(e) jego skupienie na kwestii jedności emigracji.

 

3. Rząd Stanów Zjednoczonych ma pełne zaufanie do zagranicznego przedstawicielstwa Ukraińskiej Najwyższej Rady Wyzwolenia, zarówno pod względem politycznym, jak i w odniesieniu do delikatnego problem utrzymania niezawodnej i bezpiecznej komunikacji z Ojczyzną.

 

4. Wysiłki i starania ZP / UHVR, zasługi waszych heroicznych jednostek, współpraca między naszymi narodami, umożliwiła rządowi Stanów Zjednoczonych poczynić cenne postępy w zrozumieniu problemów Europy Wschodniej.

Podejmowane są pilne kroki w celu ulepszenia transmisji Głosu Ameryki i w celu dostosowania ich do dzisiejszej rzeczywistości na Ukrainie.

 

5. Rząd Stanów Zjednoczonych postrzega ze smutkiem aktualną politykę ZCH / OUN i jej lidera, STEPANA BANDERY. To przywództwo zantagonizowało wiele pozytywnych elementów w emigracji. Demokracje zachodnie, nie mogą zatwierdzić takiej polityki.

 

6. Stany Zjednoczone są przekonane, że obecne przywództwo ZCH / OUN nie podjęło żadnej poważnej, szczerej próby realizacji propozycji przedstawionej w 1950 r. przez kierownictwo OUN w ojczyźnie.

 

Nasze relacje z ukraińskimi nacjonalistami

i kryzys BANDERY.

 

1. Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów wywodzi się z UWO (Ukraińska Wojskowa Organizacja) założonej w latach 20. XX wieku i dowodzonej przez pułkownika Jewhena Konowalca, który, jak jego poprzednik, Semen Petlura, został zamordowany prze Bolszewików.

2. Jak sama nazwa wskazuje: ukraińscy nacjonaliści wspierali ideę niepodległej Ukrainy i są zdecydowanie antyrosyjscy. Od czasów przedwojennych mieli kontakt z partyzanckimi grupami na Ukrainie i  w ten sposób słusznie dowodząc długotrwałej ciągłości działalności antyradzieckiej.

3. Byłem w kontakcie z następcami Petlury i Konowalca w Rumunii w latach 20. XX wieku i w Czechosłowacji od 1933 do 1939 roku i byłem pod wrażeniem ich możliwości.

4. Jednak dopiero po zakończeniu II wojny światowej zdecydowano się na ich użycie operacyjnie. W 1948 kontakt został nawiązany w Niemczech z zagranicznym przedstawicielstwem Ukraińskich Nacjonalistów (ZCH/OUN) poprzez majora Bohdana Pidhajnyja, szefa ich sekcji operacyjnej, a później poprzez profesora Jarosława Stećkę, politycznego lidera ZCH/OUN. W tamtym czasie ZCH/OUN była najsilniejszą, spośród kilku grup Ukraińskich Nacjonalistów na emigracji. Jak już wspomniano, wywodzili się z UWO i składali się najpierw w dużej mierze z Galicyjskich Ukraińców, z główną kwaterą mieszczącą się w mieście Lwów.

Przed wojną działali tak przeciwko Polakom jak i przeciwko Sowietom. Jego metody były bezwzględne i poskutkowały uwięzieniem w Polsce kilku jej członków pod zarzutem morderstwa i innych zbrodni. Wśród zatrzymanych znalazł się Stepan Bandera, przewodniczący Komitetu Wykonawczego Lwów w ramach OUN, był wówczas czołowym członkiem ruchu, który później został nazwany jego nazwiskiem.

Inwazja na Polskę w 1933r. uwolniła Banderę, który osiadł na terenie miasta Lwów i stamtąd kierował aktywistami UPA (Ukraińska Powstańcza Amia), która działała na zachodniej Ukrainie, przeciwko Niemcom i Rosjanom. W 1941 r. Niemcy zadecydowały się uznać niezależność Ukrainy i stworzyć Ukraiński Rząd, ale wkrótce zaczęli mieć wątpliwości odnośnie tej decyzji. Ogłosili, że rząd ten jest nielegalny i aresztowali ich członków w tym Stećkę i Banderę, którzy większość lat wojny spędzili w różnych obozach koncentracyjnych. W styczniu 1945 r. Bandera ucieka do Wiednia i od tego czasu mieszkał w ukryciu najpierw w Austrii, a następnie w części Niemiec znajdującej się pod wpływem USA. W styczniu 1946 r. Kongres OUN znajdujący się w Sowieckiej okupowanej części Ukrainy, wybrał go do Rady Ukraińskich Nacjonalistów, innym członkiem rady był profesor Stećko i generał Roman Szuchewycz - Taras Czuprynka, którzy kierowali też UPA na Ukrainie. Wybór Bandery został później podważony przez inną ukraińską grupę nacjonalistów, co doprowadziło do podziału w organizacji, a to z kolei spowodowało wycofanie pułkownika Andrija Melnyka i jego naśladowców. Wzmogło to także rywalizację między ZCH/OUN oraz ZP/UHVR (zagraniczna reprezentacja Ukraińskiej Najwyższej Rady Wolności), z których każda deklarowała kontakt z przywództwem UPA na Ukrainie. Ten spór na linii ZCH/OUN oraz ZP/UHVR osłabiały nasze relacje z Banderą, które zaogniły się po tym, jak CIA rozpoczęła eksploatację operacyjną ZP/UHVR, wkrótce po tym jak rozpoczęliśmy naszą własną współpracę z grupą Bandery.

5. Tymczasem aspekt operacyjny tej współpracy rozwijał się zadowalająco. Napływali odpowiedni rekruci i byli traktowani w sposób kompetentny i lojalny przez PIDHAJNEGO. Po pierwszych lądowych przejściach granicznych bardziej ambitne operacje infiltracji, pomimo strat i niepowodzeń zaowocowały powstaniem kilku partii na Ukrainie razem z W / T i innymi usprawnieniami komunikacyjnymi. Stopniowo uzyskano pełniejszą kontrolę nad tymi operacjami i chociaż dywidenda z informacji wywiadowczych była niska, uważano, że warto ją zachować. Należy jednak zwrócić uwagę na pewne kwestie polityczne, które sprawiły, że pojawiły się prawdziwe trudności.

6. Około 1950 roku rozłam w ukraińskiej emigracji zaczyna mieć reperkusje w ojczyźnie, gdzie przywództwo zaczęło sobie zdawać sprawę z faktu, że Brytyjczycy i Amerykanie popierali konkurencyjne grupy w stosunku do ukraińskich nacjonalistów i dostarczali im środków technicznych do utrzymywania łączności z Ukrainą. Kurierzy przybywający drogą lądową z Ukrainy, przewozili przesyłki adresowane zarówno do ZCH / OUN: i

ZP / UHVR, które zawierały wymowny apel POLTAVY - jednego z przywódców politycznych ukraińskiego podziemia, później zabitego przez bolszewików – do ukraińskiej emigracji by zaprzestać sporów. Otrzymanie tego wezwania stało się dobrym momentem dla nas i CIA aby wysłać wspólną wiadomość do Kwatery Głównej UPA (Ukraińskiej Powstańczej Armii), poprzez agentów SIS/CIA infiltrowanych na Ukrainie latem 1951 r. Wiadomość przedstawiała się następująco:

 

Do Bojowników na Ukrainie od znajomych:

 

Pozdrowienia.

 

Przyjeżdżający do Was przedstawiciele z zagranicy

Przynoszą Wam następujący identyczny komunikat.

 

Jesteśmy zjednoczeni w naszych staraniach, aby pomóc Wam w utrzymaniu

łącza komunikacyjnego między ojczyzną i zagranicą

i zapewniamy pomoc techniczną niezbędną do ich zapewnienia.

 

Utrzymanie komunikacji do przepływu dokładnych,

 aktualnych informacji, na temat wojska i

sytuacji politycznej jest ważnym i nieocenionym czynnikiem w

walce o wolność.

 

Poprosimy o Waszą opinię przy najbliższej okazji,

w sprawie metody dzięki której koordynacja komunikacji za granicą

może zapewnić i zagwarantować kontynuację kontaktu i jego bezpieczeństwo.

Boimy się, że

komunikacja ta będzie utrudniona poprzez utrzymujące się

nieporozumienia, które mamy nadzieję rozwiązać.

 

Chwała Ukrainie ”

 

7. Ta wiadomość miała na celu wsparcie Ukraińskiej ojczyzny i podkreślenie solidarności anglo-amerykańskiej w czasie, gdy niektóre kręgi amerykańskie (niezwiązane z CIA) dawały bezpodstawne sugestie, że Brytyjczycy politycznie popierali ukraińskich separatystów, ze szkodą dla jedności przyszłej niebolszewickiej Rosji, podczas gdy tak naprawdę, CIA była operacyjnie tak samo zaangażowana w sprawy ukraińskich nacjonalistów jak my.

8. Wiadomość została odebrana przez ojczyznę we właściwym czasie i wydaje się, że miała niewielki wpływ na przyszłe wydarzenia. Prawdopodobnie spowodowało to wydanie przez przywództwo UPA dalszych instrukcji dla ukraińskiej emigracji - do których odniesiemy się później - sugerując sposoby dzięki którym konflikt między nimi mógłby zostać rozwiązany.

9. Do tego czasu, czyli do połowy 1951 r. nasze operacyjne i polityczne kontakty z ZCH / OUN utrzymywane były głównie w Niemczech i zawężone do majora PIDHAJNEGO, operacyjnego szefa i prof. J. STEĆKO., przywódcy politycznego. Następnie, latem 1951 r. Stepan BANDERA, prawdziwy przywódca ruchu, wyszedł ze swojego tajnego ukrycia na spotkanie ze mną w Londynie. Poniżej znajduje się opis z moich wrażeń ze spotkania z   BANDERĄ, - wrażeń, które pozostają nadal aktualne:

 „Uwzględniając fakt, że wyszedł z ukrycia, żeby się pokazać w najlepszym świetle, wiele z tego, co powiedział, brzmiało zarówno przekonująco jak i szczerze. Musimy zaakceptować go takim, jakim jest; za zawodowego działacza podziemia z pochodzeniem terrorystycznym i bezwzględnymi poglądami na temat zasad działania toczącej się gry, dzięki swojemu doświadczeniu i gruntownej wiedzy o Ukraińcach, których uważałbym za  bardziej instynktownych, niż głęboko psychologicznych. Typ bandyty z płonącym patriotyzmem, który zapewniał tło etyczne i usprawiedliwienie jego bandytyzmu. Z innymi ludźmi jego pokroju miałem do czynienia w przeszłości. Wydaje się, że jest naprawdę wdzięczny za udzieloną mu  pomoc, ale jednocześnie z pewnością stara się z tej sytuacji zyskać dla siebie jak najwięcej”.

10. Od tamtego pierwszego spotkania miałem okazję zobaczyć BANDERĘ wielokrotnie. Kontakty, które on i jego ludzie rozwinęli z nami miały pewien wpływ na jego charakter i poglądy czyniąc go nieco mniej bezwzględnym i bezkompromisowym, niż był na początku. Ale zasadniczo pozostaje on typem dyktatorskim, trudnym klientem zarówno dla swoich sympatyków jak i dla przeciwników politycznych.

11. Wkrótce po wysłaniu apelu SIS/ CIA stało się oczywiste, że silne nalegania Bandery na jego polityczne cele i prawo do przywództwa miały dalsze reperkusje w ojczyźnie.

Tam jego zwolennicy, m.in. MIRON, lider grupy infiltrowanej  z naszą pomocą w 1951 r. byli zachęcani do przyjęcia postawy niezależności i nietolerancji wobec kierownictwa UHVR i dowództwa UPA. W tym czasie sytuacja w ojczyźnie była gorsza wraz z otrzymaniem wiadomości, która była przechwycona droga lądową w czerwcu 1951 r.  Ta wiadomość – zaadresowana do MIRONA, z instrukcjami do przekazania kierownictwu – gorzko atakowała  ZP / UHVR za brak reakcji na apel POŁTAVY, o emigracyjną jedność i za lekceważenie propozycji BANDERY, by połączyć ZCH / OUN i ZP / UHVR na podstawie politycznego parytetu. To był pierwszy raz, kiedy ojczyzna otrzymała szczegółowe informacje o poważnym rozłamie w obozie ukraińskich nacjonalistów na emigracji. Odpowiedziano krótkim komunikatem, który był wyraźny i ostry; było to przypomnienie dla ukraińskiej emigracji, że nie ma prawa się kłócić podczas gdy  członkowie UPA  byli prześladowani i zabijani na Ukrainie.

12. Nie przestaliśmy głosić tego samego i teraz nalegaliśmy, by BANDERA usiadł do rozmów z ZP / UHVR. Ta sugestia miała pełne poparcie CIA i dwie strony spotkały się w Niemczech w styczniu 1952 r. Prawdziwa postawa ZCH / OUN odnośnie współpracy z ZP / UHVR jest jasno pokazana w poniższych fragmentach z  protokołu  spotkania plenum europejskich członków ZCH / OUN , które odbyło się w LONDYNIE w marcu 1952 roku:

 

Przedmiot dyskusji

Negocjacje z ZP/UHVR:

 

Profesor STEĆKO poinformował na spotkaniu w szczegółach o inauguracji w styczniu ubiegłego roku ostatnich negocjacji z przedstawicielami ZP / UHVR w Niemczech, a mianowicie z dr HRYNIOCHEM i kapitanem LOPATYNSKIJM, na temat  usunięcia trudności i nieporozumienia pomiędzy ZP / UHVR i ZCH / OUN. Wyjaśnił, że będąc otwartym na ofertę ZCH/ OUN, opozycja argumentowała, że byłoby to przedwczesne, by podnieść kwestię reprezentacji politycznej OUN w UHVR. Tego delegaci ZCH / OUN nie mogli zaakceptować i w rezultacie rozmowy zostały zawieszone.

Spotkanie rozpoczęło się od dyskusji z ZP / UHVR i wyrażono nadzieję: że zostanie osiągnięta zadowalająca konkluzja w najbliższej przyszłości. Na zebraniu również jednogłośnie zatwierdzono sugerowane spotkanie między STEĆKIEM  i ŁEBEDIEM i upoważniono STEĆKE do działania, jako rzecznika prasowego oraz pełnomocnika ZCH / OUN. W tym samym czasie,  zebranie wyraziło swoje życzenie, że ZCH / OUN powinien utrzymać swój polityczny punkt widzenia i nie powinno utracić swojego prawa bycia reprezentowanym w UHVR, jeśli zostanie osiągnięta wspólna reprezentacja ukraińskiej nacjonalistycznej emigracji.

13. Negocjacje między ZCH / OUN i ZP / UHVR zostały tym samym zerwane głównie dlatego, że ZCH / OUN zażądał parytetowej reprezentacji, jako politycznej podstawy i monopolu komunikacyjnego na łączenie się z Ojczyzną, jako warunek techniczny pojednania. Obydwa warunki były nie do przyjęcia dla ZP / UHVR, drugi warunek pozostawał w sprzeczności ze zobowiązaniami ZP/ UHVR wobec CIA.

14. Sytuacja nadal była napięta. i niespokojna, aż do sierpnia 1952 roku, kiedy Stepan BANDERA; nagle zrezygnował z przywództwa ZCH / OUN. Ale ponieważ został zastąpiony przez równie nieustępliwego profesora STEĆKĘ, brak było dalszych kroków w kierunku pojednania z ZP / UHVR w tym roku.

15. Nie przeszkodziło nam to jednak powtórzyć naszego ostrzeżenia i naszej porady. Podczas spotkania z BANDERĄ w Niemczech w marcu 1953 po raz kolejny podkreśliłem potrzebę pokoju politycznego w celu osiągnięcia głównego celu naszej współpracy, a mianowicie zebranie wartościowego wywiadu.

16. W maju 1953 BANDERA otrzymał pozwolenie na wysłanie na Ukrainę długiego wyjaśnienia swojego stanowiska i podaje „powody” swojej rezygnacji. Decyzja, aby mu na to pozwolić została podjęta celowo, bo czułem, że ojczyzna wyciągnie własne wnioski z wyjaśnień zawartych w liście:

 

„Nie ma perspektyw na zakończenie negocjacji

(z ZP / UHT ) które już trwają nieprzerwanie.

Opozycja stara się odwrócić od swoich błędów,

ale próbuje ponownie wprowadzić ZCH / OUN w to samo grzęzawisko

idei  antynacjonalistycznych”.

 

17. W czerwcu 1953 r. IV Kongres lub ZCH/OUN miał miejsce w Londynie, podczas którego Stepan BANDERA, został ponownie wybrany liderem organizacji zagranicą. Obowiązek ponownego wyboru go na przywódcę ojczyzny została pozostawiona Ukrainie i  pozostała w zgodzie i dała możliwość przeprowadzenia wyborów ogólnych na terytorium Ukrainy.

18. W lipcu i sierpniu przechwycono dwie wiadomości z Ukrainy kanałami CIA, która deklarowała kontakt z główną siedzibą ukraińskiego ruchu oporu. Te wiadomości miały formę instrukcji dla ukraińskich nacjonalistów za granicą i wyrażały niecierpliwość ojczyzny. Zmartwienie ciągłymi  kłótniami na ukraińskiej emigracji. A brzmiały one jak następuje:

 

Wiadomość

 

 „Do Sekretarza Generalnego Spraw Zagranicznych UHVR, M. Łebedia. Niniejszym potwierdzamy mandat Pana i całego ZP / UHVR do reprezentowania za granicą ojczyzny, UHVR i  całego ukraińskiego ruchu wyzwoleńczego w ojczyźnie.

 

Zadania ZP / UHVR to:

 

1. Reprezentowanie za granicą UHVR, UPA, Ukraińskiego wyzwoleńczego podziemia i całego ruchu wyzwoleńczego na Ukrainie.

2. Przekazywanie za granicę informacji politycznych, dyplomatycznych i informacji o działaniach na linii walk wyzwoleńczych narodu ukraińskiego.

3. ZP / UHVR otrzymała swobodę podejmowania decyzji we wszystkich sprawach  odnoszących się do bezpośredniej pomocy ojczyźnie.

ZP / UHVR to także najwyższy ze wszystkich autorytarnych organów dla wszystkich członków UPA i podziemia zagranicą. Dołączono do ZP/ UHVR misję UPA. W imieniu Prezydium, LISOVYJ, głowa Generalnego sekretariatu UHVR, KOWAL’.

 

Wiadomość 2

Prowyd OUN na terytorium Ukrainy potwierdza, że BANDERA odstąpił od decyzji Trzeciego Nadzwyczajnego Kongresu OUN i że ani formalnie, ani faktycznie nie jest liderem Prowydu OUN, oczekuje, że Bandera, w imię całego OUN, zakończy swoje schizmatyczne działania i wezwie MIRONA do podporządkowania się. Prowyd OUN autoryzowało na terenie Ukrainy Łevrebeta (nazwisko częściowo nieczytelne), ŁATIĘ i BANDERĘ by tymczasowo przejęli kontrolę nad ZCH/OUN i przeorganizowali ZCH/OUN zgodnie z pozycją Prowydu OUN na Ukrainie. 

Podpisano przewodniczący Pprowydu OUN na Ukrainie Mu.[skrót nieczytelny] ŁEMISH

19.  Po otrzymaniu tych wiadomości nastąpiła wizyta w Europie Łeverebeta, członka UHVR wybranego przez ruch ukraińskiego podziemia, jako mediatora w konflikcie ZCH/OUN i ZP/ UHVR. Bandera, akceptując w międzyczasie wiadomość jako prawdziwą, on i inni przywódcy ZCH/OUN i członkowie ZP/UHVR w Monachium na początku września 1953 r. Rezultat tego spotkania we wrześniu 1953 r. jest zapisany w poniższym fragmencie z raportu dla CIA, które stale informujemy o rozwoju sytuacji.

„Przedstawiciele ZCH/OUN powinni spotkać się z M. ŁEBEDIEM i członkami ZP/ UHVR w Monachium, żeby omówić wiadomości, otrzymane z Ukrainy. W tej dyskusji BANDERA wyraził opinię, że ponieważ pierwsza wiadomość, nie zawierała odniesienia do ZCH/OUN, jako organizacji, ciężko mu i jego następcom zaakceptować to, jako podstawę do negocjacji z ZP/UHVR.

Po tym jak zarówno ZCH/OUN oraz ZP/UHVR zgłosiły swoje spostrzeżenia do ŁEBEDIA,, rozmowy zostały odroczone, żeby pozwolić ZCH/OUN zwołać zebranie ich komitetu wykonawczego w celu przedyskutowania instrukcji z Ukrainy. To spotkanie odbędzie się w Monachium 16 września.

W międzyczasie BANDERA złożył wizytę w Londynie i był widziany przez naszych oficerów, którzy starali się na nim wymóc osiągnięcie porozumienia z ZP/UHVR i aby zgodził się służyć Komitetowi Trzech, jak było zasugerowane w drugiej wiadomości z Ukrainy. BANDERA zgodził się poddać decyzjom osiągniętym na spotkaniu Komitetu ZCH/OUN, o którym wspomniano wyżej.

20. Kiedy Komitet Wykonawczy ZCH/OUN podjął decyzję odnośnie zaakceptowania instrukcji z ojczyzny, była ona daleka od jednogłośnej. BANDERA i STEĆKO czuli, że uczestnictwo w sugerowanej Komisji Trzech będzie oznaczało zupełne porzucenie wolności działania, podczas gdy bardziej umiarkowani członkowie komisji (PIDHAJNYJ, KORDIUK, RIPECKIJ, MATŁA) wzywali do pojednania i domagali się, by szczere kroki zostały podjęte, by spróbować współpracować  z ZP/UHVR. Spotkanie jednak uwidoczniło różnice, które narastały wewnątrz ZCH/OUN z powodu niezadowolenia, jakie ich umiarkowani członkowie zaczęli czuć wobec despotycznej polityki BANDERY i STEĆKI

21. Widziałem Banderę w Londynie dwa razy we wrześniu, celem spotkania było uzyskanie szczegółów negocjacji z ŁEBEDIEM. Jeszcze raz została podkreślona ważność szybkiego porozumienia na linii ZCH/OUN, a ZP/UHVR oraz podkreślono ostrzeżenie dane BANDERZE, że niezaakceptowanie rozumowych sugestii dla takiego układu proponowanego przez ojczyznę może mieć poważne konsekwencje dla przyszłości i dla  wzajemnej współpracy.

BANDERA został również poproszony o zgodzenie się i porozumienie z ŁEBEDIEM w sprawie tekstu wiadomości do MIRONA i innych grup w ojczyźnie, instruując je, by podporządkowały się przywództwu w ojczyźnie i poszukiwały z nim kontaktu. Wyjaśniono, że Szef UPA zostanie poinformowany o wysłaniu tych wiadomości i zostanie poinstruowany za pośrednictwem kanałów komunikacyjnych ZP / UHVR, aby zapewnić, że MIRON i inni będą mieli możliwość nawiązania kontaktu z liderami.

22. W drodze powrotnej do USA ŁEBED odwiedził LONDYN. Mając wiedzę i aprobatę CIA, był widziany przeze mnie i wyraził następującą opinię:

a) że uznaje instrukcje otrzymane z ojczyzny, jako rozsądną podstawę do osiągnięcia porozumienia wewnątrz emigracji ukraińskiej i osiągnąć jednolite dowództwo ukraińskiego podziemia, co jest niezbędne dla jego dalszej egzystencji i przetrwania

b) że, należy za wszelką cenę położyć kres różnicom, które powstały między przedstawicielstwami  ZCH / OUN i ZP / UHVR w terenie i które doprowadziły do ​​izolacji całych regionów.

c) że ZCH / OUN, a szczególnie BANDERA osobiście musi przyjąć instrukcje otrzymane z  ojczyzny i podporządkować się podziemnemu przywództwu.

Powiedziałem ŁEBEDIOWI, że osobiście widziałem wysłane przez BANDERĘ wiadomości  do grup na Ukrainie instruujących ich, by uznali przywództwo UPA i podporządkowali się jej. Zaproponowano powtórzenie tych instrukcji  przez  kontrolowane kanały komunikacji Brytyjczyków. Ale byłoby też konieczne, aby doradzać kierownictwu UPA w tej akcji poprzez kanały informacji ZP / UHVR i upewnić się, że zapewni ono przedstawicielom ZCH / OUN, MIRONOWI i innym, możliwość nawiązania kontaktu. ŁEBED zaakceptował ten plan i pomyślał. że może to zapewnić podstawę porozumienia w ojczyźnie. Żałował tego, że

BANDERA nie uznał za stosowne powiedzieć mu o wysłaniu instrukcji.

Następnie poinformowałem ŁEBEDIA, że rozumiem, że przygotowano BANDERĘ do tego, by służył w Komitecie Trzech, zaproponowanym przez ojczyznę, ale zrobi to na warunkach, które będą wymagały dalszych dyskusji. Obecny PIDHAJNYJ potwierdził, że BANDERA zgodził się dołączyć do MATLA i REBETA,  by dążyć do znalezienia rozwiązania dla teraźniejszych trudności.ŁEBED, nie był zaś skłonny przyjąć oferty BANDERY, jeśli miałaby mieć dołączone warunki, ale ostatecznie zgodził się na to, co dało podstawę do dalszych dyskusji.

Kończąc rozmowę z ŁEBEDIEM wyraziłem nadzieję, że będzie można znaleźć rozwiązanie dla obecnych trudności, które poważnie zagrażały wszystkim zewnętrznym interesom i redukowały  wartość operacyjną grup w terenie.

Oczekiwano wyników od tych grup wywiadowczych, a jeśli ich szybko nie uzyskamy nasze poparcie zostanie zawieszone.

23. Wiadomość do ojczyzny, o której była mowa powyżej, została wysłana w listopadzie, tekst był starannie uzgodniony. Tekst przekazany kanałami SIS brzmiał w następujący sposób:

„Poniższa wiadomość pochodzi od BANDERY z ZCH / OUN do KOWALA, szefa kierownictwa OUN w ojczyźnie i jest skierowany do MIRONA i jego kontaktów. Ta sama wiadomość będzie przekazana bezpośrednio do KOWALA, za pośrednictwem kanałów ZP / UHVR.

Początek: Otrzymano następujące deklaracje ZCH / OUN poprzez ZP / UHVR:

 

i)                    Dowództwo OUN w ojczyźnie deklaruje że BANDERA odstąpił od decyzji III Kongresu OUN i że formalnie nie jest już liderem OUN. Przywództwo domaga się, by BANDERA przerwał swe destrukcyjne działania i przywołał MIRONA do porządku. Ponadto, przywództwo upoważnia REBETA, MATLA i BANDERĘ do tymczasowego przejęcia przywództwa ZCH/OUN i do przeorganizowania tych grup zgodnie z zasadami OUN.

ii)                  Przywództwo ZCH/OUN uznaje za bezpodstawne oskarżenia mówiące o odrzuceniu decyzji III Kongresu.

iii)                Przywództwo ZCH/OUN zmaga się z rozdźwiękiem w ojczyźnie i apeluje, aby wszyscy pozostali zjednoczeni.

iv)                MIRON i wszyscy pozostali członkowie powinni się podporządkować przywództwu OUN.

v)                  Przywództwo LVOVSKIEGO i MIRONA musi uznać fakt, że BANDERA zrezygnował z pozycji lidera OUN i że funkcja ta została przejęta przez KOWALA i powinno to być uszanowane.

vi)                ZCH/OUN prosi Kowala, by uznał MIRONA jako ich przedstawiciela i przekazał mu niezbędne kontakty.

vii)              ZCH/OUN apeluje do ZP/UVHR, by przestała dyskredytować ZCH/OUN, ponieważ to może tylko wywołać kolejne niepokoje w ojczyźnie.

viii)            Przywództwo ZCH/OUN deklaruje, że zwoła nadzwyczajną konferencję, by określić jego funkcję

ix)                ZCH / OUN będzie nadal utrzymywał własną komunikację z OUN w ojczyźnie,  wszystkim sprawy organizacyjne należy kierować przez ten link.

x)                  (x) Uznanie decyzji III Kongresu oraz poprawki wprowadzone w 1950 roku, przywództwo ZCH/ OUN deklaruje, że nadal będzie bronić ideologiczno-politycznych fundamentów OUN i wysiłków by przetrwać Ruch Wolnościowy.

 

24. MIRON od tej pory potwierdzał otrzymywanie wiadomości, obiecywał swoją lojalność i podporządkowanie wobec przywództwa UPA w ojczyźnie.

25. Pod koniec listopada 1953r. Zinowy NATLA przyjechał do Monachium z USA, by wziąć udział w dyskusjach dotyczących założenia Komitetu Trzech wymaganego przez ojczyznę.  W tamtym czasie BANDERA był nadal skłócony ze swoimi zwolennikami odnośnie jego roli w Komitecie, ostatecznie uzyskując większość mandatów. 28 grudnia Komitet Trzech, składający się z REBETA, MATLA i BANDERY podpisał porozumienie opisujące szczegółowo funkcje i priorytety Komitetu na podstawie, która wydawała się sensowna i liberalna.

26. W styczniu 1954r. Komitet Wykonawczy ZCH/OUN spotkał się ponownie i jednogłośnie aprobowali podstawy pracy Komitetu. W końcu ZCH/OUN i ZP/UHVR wydawały się odnaleźć sposób na złagodzenie ich długotrwałego i bezużytecznego konfliktu.

27. Ale nadzieja ta, nie trwała długo. Prawie tak szybko, jak Komitet Trzech zaczął funkcjonować, napotkał na próby ze strony BANDERY by zapewnić ZCH/OUN dominacje nad Komitetem. W tym względzie był wspierany przez niewielką grupę swoich zwolenników, podczas gdy pozostali zalecają współpracę i powściągliwość. Sprawy osiągnęły punkt kulminacyjny na początku lutego, kiedy BANDERA ogłosił Komitetowi Wykonawczemu ZCH/OUN swoje wycofanie się z Komitetu Trzech na podstawie tego, że dwóch pozostałych członków Komitetu nadużywało swoich mandatów pozbawiając ZCH/OUN ich praw i przywilejów. Działania BANDERY spowodowały rozłam wśród jego zwolenników i kosztowało go wsparcie dziennika ZCH/OUN pt.”Ukrainskij Samostijnik” – cały zespół jego edytorów przeszło na stronę zwolenników Komitetu Trzech. BANDERA próbował się bronić pozbawiając PIDHAJNYJA funkcji szefa Sekcji Operacyjnej próbując zdobyć siłą biura dziennika – te działania pogłębiły jedynie rozłam wśród ZCH/OUN. „Ukrainskij Samostijnik” ogłosił rezygnację Bandery z członkowstwa w Komitecie Trzech i swoje własne wsparcie dla Komitetu nawet bez BANDERY.

28. Na tym etapie ostatnia próba przywołania BANDERY do rozsądku miała miejsce podczas spotkania ze mną w Londynie 24/25 lutego. Podczas tego spotkania BANDERA starał się usprawiedliwiać wymieniając przykłady tego, co sam nazywał nadużyciami władzy ze strony REBETA i MATLA z Komitetu Trzech. Oskarżał ich o manewrowanie w celu podporządkowania sobie ZCH/OUN sugerując, że były to działania sterowane przez Amerykanów. Żaden z argumentów, których użył, nie były prawdziwe, i ostatecznie musiał przyznać, że deklaracja podpisana przez Komitet Trzech 28 grudnia1953 r. powinna być wystarczająca dla zabezpieczenia interesów ZCH/OUN i dawała członkom komitetu szansę udowodnienia swojej dobrej wiary. Przyznał, że jego postawa kosztowała go utratę poparcia części jego lojalnych zwolenników i nie tylko doprowadziła do rozłamu wewnątrz ZCH/OUN w Niemczech, ale także w placówkach w Wielkiej Brytanii, USA i Kanadzie, co więcej mogła mieć dalej idące skutki w ojczyźnie odnośnie przyszłości naszych relacji z nim samym.

29. Wobec takiej postawy nie było innej alternatywy jak zerwać z BANDERĄ w celu ochrony pozostałych elementów ZCH/OUN, by dalej możliwe było ich operacyjne użycie. Straciwszy tyle czasu z BANDERĄ, postanowiłem dać mu ostatnią szansę. Wiedząc, że MATLA będzie przejeżdżać przez Wielką Brytanię  w drodze powrotnej do USA, zaproponowałem BANDERZE, by spotkać się w trójkę i spróbować osiągnąć porozumienie lub chociaż kompromis. BANDERA odmówił w arogancki sposób. Rozłam między nami był całkowity.

30. Nowa sytuacja spowodowana podejściem BANDERY, wywołała konsternację między kandydatami przechodzącymi trening w Wlk. Brytanii. Sytuacja została im wyjaśniona najpierw przez PIDHAJNYJA, później przez samego BANDERĘ, co było niezbędne aby ustalić ponad wszelką wątpliwość, czy są lojalni wobec BANDERY, czy ze zmodyfikowanymi ZCH/OUN, które współpracowało z Komitetem, obecnie składającym się z Rebeta i Matla. Tak jak się spodziewano większość zadeklarowała wierność BANDERZE i konsekwentnie była usuwana z planów operacyjnych.

31.Jakiekolwiek wątpliwości, jakie miałem odnośnie sensu rozdziału finansowego z BANDERĄ, zostały w rezultacie rozproszone w wyniku wywiadów z Matlą, którego nie spotkałem wcześniej, ale wydał mi się człowiekiem rozsądnym i szczerym. Sam będąc członkiem ZCH/OUN, przybył z USA, aby przyłączyć się do Komitetu Trzech, w pełni przygotowanego do poparcia BANDERY. Gdyby ten ostatni utracił swoją pozycję, dwóch pozostałych mogłoby kierować Komitetem w sposób korzystny zarówno dla ZCH/OUN, jak i Narodowej Ukraińskiej Jedności. Ale bezkompromisowa postawa BANDERY uczyniła to niemożliwym.

32. Przed opuszczeniem Monachium, Matla porozumiał się z REBETEM oraz KORDIUKIEM – liderem przeorganizowanego ZCH/OUN oraz dr Hryniochem, szefem ZP/UHVR, że przedmiotem naszej przyszłej współpracy będą następujące zasady:

I)  Nowe przywództwo nie chce interweniować w żaden sposób w pracę operacyjną i tak naprawdę nie chce nic wiedzieć o jej planowaniu. ani o tym, co operacyjnie jest przeprowadzane. Całkowicie ufa PIDHAJNYJOWI i raz jeszcze potwierdza spotkanie.

II) Z drugiej strony, nowe Przywództwo, chce zapewnić że, jakakolwiek polityczna wiadomość która jest wysyłana, zgadza się z jego poglądami, i jest zgodna z jakąkolwiek wiadomością przesyłaną poprzez kanały CIA.

III) Nowe Przywództwo myśli, że prawdopodobnie niezbędne będzie, by Amerykanie i Brytyjczycy zgodzili się odnośnie swojego stanowiska wobec politycznych problemów, żeby uniknąć niezgody i nieporozumień.

IV) Jakakolwiek koordynacja między Brytyjskimi i Amerykańskimi operacjami aby uniknąć nieporozumienia jest uważana wyłącznie jako Anglo-Amerykańskie zadanie koordynacyjne.

V) Kwestia bezpieczeństwa operacji i bezpieczeństwa ogólnego pozostaje całkowicie w gestii Pidhajnyja i Brytyjczyków.

33. Wydaje się, że powyższe stanowi rozsądną podstawę, na której będziemy kontynuować i rozwijać naszą pracę operacyjną, która wymaga wykonania przez Ukraińskich Nacjonalistów. Szczegóły pozostają do omówienia.

 

 

Załącznik A

 

Poprzednie i obecne Przywództwo ZCH/OUN

 

Przed wycofaniem się BANDERY z Komitetu Trzech i przed kłótnią z jego zwolennikami.

 

Przewodniczący (tylko Sekcji Zagranicznej): Stepan BANDERA

 

Zastępca: profesor Jarosław STEĆKO

 

Główni członkowie:

 

Bohdan Pidhajnyj

Bohdan Kurdiuk

Modest Ripeckyj

Maria Mucha (Pani Stećko)

Zinovi Matla

Zenon Pelenskyj

Roman Ilnitzkij

Volodimir Lennik

Petro Kizko

Roman Kerod

Lenkavsky

 

B. Przywództwo ZCH/OUN po rozłamie z BANDERĄ:

 

Przewodniczący:  wciąż nie wybrany

 

Zastępca: - // -

 

Główni członkowie:

 

Bohdan Kurdiuk

Zinovi Matla*

Modest Ripeckyj

Roman Kerod

Bohdan Pidhajnyj

Zenon Pelenskyj

Roman Ilnitzkij

Petro Kizko

 

*

Będzie się wycofywać zgodnie ze statutem „Komitetu Trzech” - stał się jednym z jego dwóch członków powołanych przez ukraińskie podziemie.

 

 

 

Załącznik B

 

 

Spis nazw i skrótów

 

NAZWISKO:                                                                                   FUNKCJA:

 

Bandera Stepan                                             do chwili obecnej przewodniczący ZCH/OUN

Czuprynka Taras, generał                              dowódca UPA, aż do morderstwa w 1951 r.

Hrynioch, Iwan, dr                                        przewodniczący ZP/UHVR

Konowalec Jewhen, pułkownik                    założyciel UWO, prekursor ZCH/OUN,

                                                                       zamordowany przez Bolszewików

Kordiuk, Bohdan                                          członek ZCH/OUN, były edytor dziennika

„Ukrainskij Samostijnik”

Kowal, pułkownik                                         przywódca UPA

Łebed Mykoła                                                           sekretarz generalny spraw zagranicznych UHVR

(obecnie w USA)

Lenish, Yu                                                     pseudonim tajnego agenta pułkownika Kowala

Lenkawskij                                                    członek ZCH/OUN, związany z Banderą

Lisowyj                                                          członek prezydium UHVR w ojczyźnie

Lopatynskij, Konstantij                                 szef operacji ZP/UHVR (obecnie w USA)

Matla, Zinovi                                                 członek ZCH/OUN, wybrany przez ojczyznę na

jednego z członków Komitetu Trzech         

Miron                                                             lider grupy agentów infiltrowanych na Ukrainie

w 1951 r.

Petlura, Simon                                               hetman Ukrainy, zaatakowany w Paryżu  w latach

1920 w wyniku rozkazu z Moskwy

Pidhajnyj, Bohdan, major                              szef sekcji operacyjnej ZCH/OUN

Rebet Lew, dr                                               członek Komitetu Wykonawczego ZP/UHVR

Ripeckij, Modest                                           członek ZCH/OUN, edytor gazety

„Ukrainjskij Samostijnik”

Stećko, Jarosław                                            zastępca przewodniczącego

 

SKRÓT                                                         ZNACZENIE

UWO                                                             Ukraińska Wojskowa Organizacja

ZCH/OUN                                                    Zagraniczne przedstawicielstwo Organizacji

Ukraińskich Nacjonalistów

Prowyd                                                          Rada

OUN                                                              Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów

UPA                                                              Ukraińska Powstańcza Armia

UHVR                                                           Ukraiński Sąd Najwyższy

ZP/ UH                                                          Zagraniczne Przedstawicielstwo Sądu

Najwyższego

 

 

 

Rok temu opublikowałem pierwszy, odtajniony dokument Centralnej Agencji Wywiadowczej (C.I.A.) Stanów Zjednoczonych, dotyczący głównych ukraińskich politycznych organizacji emigracyjnych na świecie i w USA. 

http://www.bibula.com/?p=107649

https://kresywekrwi.blogspot.com/2019/04/gowne-ukrainskie-polityczne-organizacje.html 

Dziś udostępniam kolejny, odtajniony również w 2007 roku dokument, opisujący rywalizację pomiędzy dwiema konkurującymi ze sobą o przywództwo nad środowiskakami ukraińskich organizacji emigracyjnych o charakterze szowinistycznym, OUN Bandery i OUN Melnyka. W przygotowaniu jest już kolejny, czterostronicowy raport C.I.A. z roku 1951, dotyczący osoby przywódcy Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów Stepana Bandery. Mamy nadzieję, że publikacje te pomogą wszystkim zainteresowanym tematyką ukraińskiego ludobójstwa dokonanego na naszych rodakach w latach drugiej wojny światowej i przez kilka lat po jej zakończeniu, na lepsze poznanie i zrozumienie historii zbrodniczej działalności, powiązań, kontaktów i celów ukraińskich szowinistów w całym okresie powojennym na emigracji i sowieckiej Ukrainie, aż do upadku Związku Sowierckiego w 1991 roku.

Przekład dokumentu z języka angielskiego NW 

 

Jacek Boki

Elbląg 23 Sierpień 2020 r.